Dzisiaj – 14 lipca 2023 roku – weszły w życie przepisy ustawy o aplikacji mObywatel (Dz. U. 2023 poz. 1234). Zmiana wbrew pozorom jest istotna dla telekomów, ponieważ formalnie wprowadza do obrotu kolejny dokument, przy użyciu którego można stwierdzić tożsamość abonenta będącego osobą fizyczną, np. przed rozpoczęciem świadczenia mu usług (abstrahując od innych metod uwierzytelnienia abonenta, przewidzianych w przepisach prawa telekomunikacyjnego).
Jak każdy przedsiębiorca telekomunikacyjny wie (a przynajmniej wiedzieć powinien!), art. 60b prawa telekomunikacyjnego (w skrócie: PT), wymaga potwierdzenia przez ISP tożsamości abonenta. Jest to warunek rozpoczęcia świadczenia usług abonentowi. Bez tej czynności, usługa nie powinna zostać uruchomiona. Jest to wymóg przewidziany zarówno dla umów post-paid, jak i pre-paid.
Dane, stosownie do art. 60b ust. 3 PT, powinny być potwierdzone z danymi zawartymi w dokumencie stwierdzającym tożsamość abonenta będącego osobą fizyczną (albo potwierdzone w inny dozwolony sposób, jednakże w tym wpisie nie będziemy się skupiać na alternatywnych metodach uwierzytelnienia abonenta). Dotychczas formalnie takimi dokumentami były: dowód osobisty lub paszport, ewentualnie karta pobytu dla cudzoziemca. Dzięki ustawie o aplikacji mObywatel pojawił się nowy dokument, zwany „Dokumentem mObywatel”. Zgodnie z definicją ustawową (art. 2 pkt. 8)) jest to dokument mobilny stwierdzający tożsamość i obywatelstwo polskie użytkownika aplikacji mObywatel na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w relacjach wzajemnej fizycznej obecności stron. W aplikacji mobilnej, jest on nazwany mDowodem.
Co zawiera taki dokument? Zgodnie z art. 7 tej ustawy, Dokument mObywatel (bo taka jest jego pełna nazwa przyjęta w ustawie), zawiera m.in.:
Są to dokładnie dane wymagane do podania przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu na mocy art. 60b ust. 1 pkt. 1 PT. Dalej, dzięki ustępowi 4 ustawy o aplikacji mObywatel, dokument ten jest podstawą do stwierdzenia tożsamości abonenta. Jak czytamy w przywołanym przepisie:
Jeżeli z przepisu prawa wynika obowiązek stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego na podstawie dokumentu tożsamości, w szczególności na podstawie dowodu osobistego, obowiązek ten uznaje się za spełniony w przypadku stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego na podstawie dokumentu mObywatel.
Należy przy tym pamiętać, że dokument mObywatel nie jest dowodem osobistym ani jego elektronicznym odzwierciedleniem! Jest to osobny dokument (w aplikacji mobilnej nazwany mDowodem) potwierdzający tożsamość, posiadający swój własny numer, serię datę wydania i termin tożsamości. Obok tego, aplikacja umożliwia odzwierciedlenie danych z dowodu osobistego. Należy mieć to na uwadze spisując dane abonenta do umowy i zaznaczyć, czy do umowy wpisujemy dane z dowodu osobistego, czy z dokumentu mObywatel.
Kiedy można odmówić stwierdzenia tożsamości na podstawie Dokumentu mObywatel? Gdy przedsiębiorca poweźmie uzasadnione przypuszczenia wystąpienia okoliczności, w których wykorzystanie tego dokumentu nie zapewni niezbędnego poziomu pewności i bezpieczeństwa stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego albo nie może być przeprowadzone w warunkach zapewniających taki poziom. To dość ogólne sformułowanie zostawia telekomom pewną swobodę na ocenę, czy w danych warunkach posłużenie się przez abonenta mDowodem budzi wątpliwości co do autentyczności danych czy też nie. Chyba najbardziej książkowym przykładem sytuacji, jaką można sobie wyobrazić, jest posłużenie się zrzutem ekranu z aplikacji, zamiast samą aplikacją. Aplikacja co prawda blokuje możliwość wykonania zrzutu ekranu, ale umówmy się – kto chce, znajdzie sposób.
Czy zmiana w przepisach była potrzebna? Zapewne tak. Dotychczas możliwość posługiwania się aplikacją mObywatel była wątpliwa, Z jednej strony, nie było przepisu, który zrównywałby aplikację z dokumentem potwierdzającym tożsamość, z drugiej strony, szereg powiązanych przepisów o informatyzacji administracji publicznej i o dowodach osobistych prowadził do wniosku, że aplikacja umożliwiała potwierdzenie danych zawartych w dowodzie osobistym (a przecież to jest warunkiem rozpoczęcia świadczenia usług przez telekom). Dla bezpieczeństwa telekomów dobrze, że przepisy o Dokumencie mObywatel zostały uchwalone i wnioski, jakie można było wyciągnąć z kilku ustaw, zostały uregulowane w jednym, prostym i czytelnym przepisie.
Anna Szura – aplikant radcowski
