Nowe zasady postępowania administracyjnego.
Ustawa abonamentowa a rozwiązanie umowy na telewizję
7 czerwca, 2017
Milczące załatwienie sprawy – nowości w postępowaniu administracyjnym
6 lipca, 2017

Dnia 1 czerwca 2017 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: nowelizacja KPA), która zasadniczo zmienia postępowanie administracyjne.

W pierwszym wpisie z cyklu dotyczącym nowelizacji KPA postaramy się opisać dla Państwa główne zmiany zasad postępowania administracyjnego, mającego zastosowanie m. in. w postępowaniach przed UKE, UOKIK czy o udzielenie pozwolenia na budowę czy dotyczące zajęcia pasa drogowego.

Istotą zasad w prawie jest określenie i wyznaczenie pewnych ogólnych reguł, którymi powinny kierować się organy. Ponadto, w przypadku pojawienia się wątpliwości interpretacyjnych zasady pozwalają wyznaczyć właściwy kierunek rozumienia przepisu. Dlatego też, pomimo swej nieostrości i ogólności mają znaczący wpływ na sytuację stron postępowania.

Nowelizacja wprowadziła do KPA dwie nowe zasady: zasadę rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych oraz zasadę adekwatności, proporcjonalności.

W art. 7a KPA została wprowadzona zasada zobowiązująca organ, w przypadku powstania wątpliwości interpretacyjnej przepisu, do wybrania takiego rozstrzygnięcia, które będzie korzystne dla strony.

Istotne kwestie wynikające z nowej zasady można przedstawić w następujących punktach:

  • Zasada ta dotyczy powstania wątpliwości w dowolnym przepisie, nie tylko w KPA, tj. np. w przepisie prawa budowlanego czy ustawie o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych. Należy wskazać, że dotychczas przyjmowano jedynie interpretację faktów (zdarzeń) na korzyść strony (zasada wyprowadzona z art. 8 KPA);
  • Regulacja ta nie ma charakteru absolutnego: przy wyborze korzystnego dla strony rozstrzygnięcia organ musi uwzględnić: interes drugiej strony lub osoby trzeciej, dla których rozstrzygnięcie będzie miało bezpośrednie znaczenie;
  • Organ nie uwzględni interpretacji korzystnej dla strony jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny.

Nowa regulacja daje stronie możliwość żądania rozstrzygnięcia wątpliwości co do prawa na jej korzyść. W praktyce jednak problemem może stać się wykazanie, że norma prawna budzi wątpliwości interpretacyjne. Nadużywanie omawianej zasady może doprowadzić do wypaczenia sensu danego przepisu. Wydaje się, że w obecnej sytuacji argumentem przemawiającym za zastosowaniem tej zasady jest istniejąca rozbieżność interpretacyjna w wyrokach WSA i NSA. W innych przypadkach wykazanie, że w danej, indywidualnej sprawie istnieją wątpliwości interpretacyjne będzie znacznie utrudnione.

Zasada współdziałania przy zastosowaniu adekwatności i proporcjonalności środków.

Zgodnie z nowym art. 7b KPA organy zobowiązane są do współdziałania w celu wyjaśnienia sprawy. Dotyczy to zarówno ustalenia stanu faktycznego, jak i prawnego. Należy jednak pamiętać, że współpraca ta nie może powodować przewlekłości postępowania i powinna być adekwatna do charakteru i stopnia złożoności sprawy.

Zgodnie z uzasadnieniem do nowelizowanej ustawy „w ramach współdziałania organy powinny zatem dążyć do ograniczania nadmiernego formalizmu w relacjach między organami z korzyścią dla efektywności współpracy i sprawności postępowania. Zasada współdziałania organów administracji dla dobra postępowania będzie czynnikiem dyscyplinującym podmioty zaangażowane w załatwienie sprawy oraz dyrektywą interpretacyjną w toku stosowania takich przepisów, jak art. 52 lub art. 106 i art. 106a”.

Istotą wprowadzenia tej zasady jest zmniejszenie formalizmu przy rozstrzyganiu sprawy poprzez zapewnienie podstaw do współpracy organów w celu wydania rozstrzygnięcia. Nowością jest wprowadzenie art. 106a KPA umożliwiające zwrócenie się do organu nieprowadzącego sprawy o wydanie stanowiska lub o przeprowadzenie posiedzenia. Należy jednak pamiętać, że decyzja organu o zastosowaniu dodatkowych środków (w tym współpracy z innym organem) wymaga zachowania proporcjonalności i adekwatności stosowanych w sprawie środków, nie może więc doprowadzić do nieuzasadnionej przewlekłości postępowania.

Zasada pogłębiania zaufania funkcjonowała już w KPA.

Nowelizacją KPA rozbudowano jej treść zastrzegając, że prowadząc postępowanie, organ administracji jest zobowiązany do kierowania się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania.

Zasada bezstronności polega na tym, że organ administracji nie może w swoich działaniach kierować się jakimikolwiek interesami czy motywami pozaprawnymi, które mogą naruszać interesy stron postępowania. Zgodnie zaś z zasadą równego traktowania, wszystkie strony znajdujące się w takiej samej sytuacji powinny być traktowane w analogiczny sposób.

Zasada proporcjonalności polega na zachowaniu równowagi pomiędzy środkami użytymi, a korzyściami i dolegliwościami wynikającymi z zastosowania danego środka. Konieczne jest również wyważenie dobra (interesu) ogólnego (publicznego) i dobra (interesu) indywidualnego.

Art. 13 KPA reguluje zasadę polubownego rozstrzygania kwestii spornych.

W obecnym kształcie została znacznie rozszerzona. Organ w każdym przypadku powinien podejmować działania skłaniające strony do zawarcia ugody wszystkich kwestii spornych w toku postępowania, a także ustalania w ten sposób praw i obowiązków stron. Niestety jedna z ważniejszych zmian KPA została usunięta z projektu nowelizacji KPA. Umowa administracyjna miała być alternatywnym dla decyzji sposobem rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli w postępowaniu występuje tylko jedna strona i organ. Strona miałaby prawo wystąpienia do organu z wnioskiem o zawarcie umowy wyrażającej kompromisowy sposób załatwienia sprawy. Tuż przed końcem procesu legislacyjnego przedstawiona zmiana została jednak usunięta. Wskazywano przy tym, że administracja publiczna nie jest jeszcze gotowa na tak innowacyjne rozwiązania.

Zasada dwuinstancyjności również została zmodyfikowana.

Od 1 czerwca 2017 r. strony, zgodnie z art. 127 KPA, będą uprawnione do zrzeczenia się prawa do odwołania. W przypadku, gdy wszystkie strony skorzystają z tego uprawnienia decyzja stanie się ostateczna i prawomocna. Zrzeczenia można dokonać dopiero po wydaniu decyzji, w trakcie biegu terminu na wniesienie odwołania. Strona musi więc znać już rozstrzygnięcie organu. Jako, że jest to zupełnie nowa konstrukcja nie wiadomo w jaki sposób sądy będą rozwiązywać pojawiające się problemy tj. możliwość odwołania oświadczenia o zrzeczeniu się czy uchylania się np. od oświadczenia złożonego pod wpływem błędu.

Nowelizacja KPA może wprowadzić znaczące zmiany w postępowaniu administracyjnym. Wszystko jednak zależy od podejścia organów. Otrzymały one narzędzia, ale w jaki sposób zostaną wykorzystane okaże się dopiero w przyszłości.

 

 

 

 

 

 

 

Autorką tekstu jest Aleksandra Hajduk, doktorantka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w Katedrze Publicznego Prawa Gospodarczego. W Kancelarii itB Legal zajmuje się sprawami w zakresie prawa gospodarczego, prawa cywilnego oraz prawa zamówień publicznych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*