Każdemu przedsiębiorcy, który egzekwuje od swoich dłużników należności za sprzedane usługi lub towary, znana jest instytucja zawezwania do próby ugodowej. Aktualnie jest tak, że przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia – bieg przedawnienia roszczenia przerywa się, a po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Z regulacji tej wielokrotnie korzystają wierzyciele, zwłaszcza wtedy, gdy dłużnik nie płaci a brak jest środków na opłatę sądową od pozwu, wygrana w sądzie jest niepewna, są pilniejsze sprawy do załatwienia albo prowadzone są rozmowy ugodowe. Wystarczyło złożyć do sądu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, a od dnia posiedzenia pojednawczego termin przedawnienia rozpoczynał swój nowy bieg.
Powyższe skutkowało tym, że niekiedy dopiero po sześciu latach strony spotykały się w sądzie (i konia z rzędem temu, kto wówczas był w stanie złożyć rzetelne zeznania co do przebiegu zdarzeń). Przykładowo, w sprawie jednego z naszych klientów, która dotyczy szkody telekomunikacyjnej rzekomo mającej miejsce w maju 2014 r., poszkodowany w maju 2017 r. złożył wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, a z pozwem wystąpił dopiero w grudniu 2020 r. Bez próby pojednawczej przed sądem, roszczenie przedawniłoby się w 2017 r.
Oczywiście ta instytucja nie jest do końca klarowna. Wszak Sąd Najwyższy – w sprawie o sygnaturze akt III CZP 43/22 – ma udzielić odpowiedzi na niżej wskazane pytania:
“1. Czy zawezwanie do próby ugodowej może przerwać bieg przedawnienia roszczenia, a jeśli tak, czy przerwa biegu przedawnienia zależy od tego, czy wierzyciel, mając na względzie zachowanie dłużnika, mógł rozsądnie oceniać, że postępowanie pojednawcze doprowadzi do zawarcia ugody?
Pewnie i z tej przyczyny ustawodawca postanowił ją całkowicie przebudować. Otóż, od 30 czerwca 2022 r. nie będzie już można w wyżej opisany sposób przerwać biegu przedawnienia. Wystosowanie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej będzie jedynie skutkować zawieszeniem tego biegu przez czas trwania postępowania pojednawczego. Jak wskazano w uzasadnieniu ustawy wprowadzającej te nowe zasady[1]:
Projektowana zmiana niewątpliwie wyeliminuje praktykę składania przez wierzycieli wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia, co w konsekwencji ograniczy liczbę spraw wpływających do sądów rejonowych z tego tytułu. Pozwoli również na wyklarowanie sytuacji procesowej stron sporów oraz przywróci zawezwaniu do próby ugodowej jej pierwotny właściwy cel, czyli zawarcie ugody, mając na względzie słuszne interesy zarówno wierzyciela, jak i dłużnika. Interesy dłużnika będą chronione przez zmobilizowanie wierzyciela do dochodzenia wierzytelności w możliwie jak najkrótszym terminie, tzn. bez podejmowania zbędnych czynności bądź podejmowania wielokrotnie tych samych czynności, które mają na celu jedynie przedłużenie terminu przedawnienia. Projektowane rozwiązanie będzie również korzystne dla wierzyciela. Nie ulega bowiem wątpliwości, że niezwłoczne dochodzenie wierzytelności zwiększa szanse powodzenia ich ewentualnej egzekucji i pozwala na zapewnienie stabilności obrotu prawnego. Jednocześnie po złożeniu wniosku bieg terminu przedawnienia ulegnie wstrzymaniu na czas jego rozpoznania, przez co interes wierzyciela również nie ucierpi.
Biorąc pod uwagę, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, warto w okresie wakacyjnym każdego roku przejrzeć swoje wierzytelności i te, wobec których są przesłanki do ich dochodzenia na drodze sądowej, skierować na drogę postępowania sądowego przed końcem danego roku kalendarzowego. W przypadku roszczeń, których termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, upływu terminu należy pilnować indywidulanie, pamiętając o tym, że wystosowanie zawezwania do próby ugodowej może nie uratować sytuacji – zwłaszcza, jeśli w wyżej przytoczonej sprawie, Sąd Najwyższy zajmie stanowisko niekorzystne dla wierzycieli.
Kamila Mizera- Płaczek radca prawny
[1] Źródło: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=1344 [dostęp w dniu 7 lutego 2022 r.]
