Kilka dni temu Sejm niemal jednogłośnie uchwalił ustawę nowelizującą ustawę o konkurencji i konsumentów. Zmiany mają na celu przede wszystkim dalsze wzmocnienie ochrony konsumentów oraz zwiększenie kompetencji Prezesa UOKiK. Poniżej przedstawiam skrótowo kilka z nich, choć ze względu na ich szeroki zakres, przez najbliższe pół roku postaramy się systematycznie przedstawiać poszczególne nowości.

Zakaz proponowania usług finansowych nieodpowiadających potrzebom konsumenta

Po pierwsze, na liście praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów znajdzie się kolejne zachowanie przedsiębiorcy, które polega na proponowaniu konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

Oznacza to, że praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów będzie np. proponowanie starszej osobie produktów nieadekwatnych do jej potrzeb (np. długoterminowych produktów inwestycyjnych). Taką praktyką będzie też proponowanie usług w sposób nieodpowiadający ich właściwościom (np. oferowanie skomplikowanych produktów inwestycyjnych przez telefon).

Zakaz stosowania niedozwolonych postanowień umownych

Druga grupa zmian, która zdecydowanie bardziej powinna zainteresować przedsiębiorców telekomunikacyjnych dotyczy zakazu stosowania niedozwolonych postanowień umownych. Oczywiście już wcześniej zakazane było stosowanie takich klauzul, jednak wycofanie ich z obrotu wiązało się z koniecznością skierowania sprawy do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie. W wyniku nowelizacji, kompetencje w tym zakresie zostaną po części przekazane Prezesowi UOKiK. Na podstawie przepisów zupełnie nowego działu (art. 23a-23d), Prezes UOKiK może wydać decyzję stwierdzającą zastosowanie niedozwolonego postanowienia umownego i zakazać jego stosowania. W takiej decyzji Prezes UOKiK może określić środki usunięcia skutków naruszenia zakazu stosowania niedozwolonych praktyk umownych, w szczególności poprzez poinformowanie konsumentów będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca zawierającego niedozwolone klauzule oraz złożenia i opublikowania odpowiedniego oświadczenia na własny koszt. Decyzja będzie wywoływać bezpośredni skutek wobec wszystkich już zawartych umów z niedozwolonym postanowieniem.

Decyzja tymczasowa

Jeżeli chodzi o zmiany dotyczące postępowania, to nowością będzie możliwość wydania przez Prezesa UOKiK decyzji tymczasowej. Żeby wydać taką decyzję, wystarczy postawić przedsiębiorcy zarzut stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów oraz jedynie uprawdopodobnić (a nie udowodnić), że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów. W decyzji tymczasowej określa się czas jej obowiązywania, może ona obowiązywać maksymalnie do wydania decyzji ostatecznej. Od takiej decyzji co prawda przysługuje odwołanie, natomiast jego wniesienie nie wstrzymuje wykonania decyzji tymczasowej.

Tajemniczy klient

Prowadzący postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zyskają dodatkową możliwość zebrania materiału dowodowego. Będą mogli bez uprzedniego powiadomienia przedsiębiorcy podjąć czynności zmierzające do zakupu towaru. Innymi słowy, będą mogli samemu sprawdzić jak wygląda praktyka przedsiębiorcy wobec zwyczajnego konsumenta, przeprowadzając „zakup kontrolowany”. Taką czynność będą mogli utrwalić za pomocą dyktafonu lub kamery. Dopiero po przeprowadzeniu czynności przedstawią upoważnienie do przeprowadzenia kontroli oraz swoje legitymacje służbowe.

Termin przedawnienia

Dotychczas już po upływie roku od zaprzestania stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów niemożliwe było wszczęcie postępowania. Teraz ten termin wydłużony zostanie do 3 lat.

Podsumowanie

Jak widać, uprawnienia Prezesa UOKiK będą jeszcze szersze niż dotychczas i zyska on dodatkowe instrumenty mające służyć ochronie interesów konsumentów. Wprowadzenie instytucji decyzji tymczasowych powinno pozytywnie wpłynąć na skuteczność działań Prezesa UOKiK, można mieć jednak zastrzeżenia co do tego, że taka decyzja w praktyce narzucać będzie na przedsiębiorcę określone działanie bez pełnego zbadania stanu faktycznego, właściwie bezpośrednio po przedstawieniu mu zarzutów.

Ustawa została uchwalona przez Sejm 5 sierpnia 2015 r. Pod koniec sierpnia zostanie poddana pod głosowanie w Senacie, jeśli zostanie przyjęta, to możliwe jest, że we wrześniu zostanie podpisana przez Prezydenta RP.

W Sejmie ustawa została przyjęta właściwie jednogłośnie (1 głos przeciw), stąd raczej można założyć, że nie ulegnie już dużym zmianom i w przedstawionej formie wejdzie w życie pół roku po jej ogłoszeniu.

Zmian należy więc spodziewać się na wiosnę przyszłego roku.

Treść ustawy oraz jej aktualny status śledzić można tutaj.