Jeżeli przedsiębiorcy telekomunikacyjni mieli nadzieję, że wraz z końcem marca i zakończeniem okresu sprawozdawczego, będą mogli złapać chwilę oddechu, skupiając się co najwyżej na tym, czy na Wielkanoc upiec Mazurka, czy może jednak Babkę cytrynową, to niestety, Urząd Komunikacji Elektronicznej miał w tym względzie własne, zgoła odmienne plany.
Na przełomie I i II kwartału (niektórzy 1 kwietnia, co mogli uznać za nieśmieszny żart) ISP otrzymali od Prezesa UKE wezwania, ogólnie rzecz ujmując, dotyczące przekazania informacji z zakresu danin publicznych: podatku od nieruchomości oraz opłat lokalnych związanych z posiadaną infrastrukturą telekomunikacyjną. Zakres oczekiwanych danych jest przy tym bardzo szczegółowy i pod wieloma względami niezrozumiały. Jak słyszymy, wyznaczony, 14‑dniowy termin dla przekazania danych jest dla wielu ISP niemożliwy do spełnienia, ponieważ liczba dokumentów, które zmuszeni są odszukać i sprawdzić jest wręcz ogromna. Wezwanie, którego przykład prezentujemy tu: Wezwanie UKE, zrodziło u ISP poważne wątpliwości, czy wręcz obawy – w szczególności w zakresie, w jakim Prezes UKE żąda przekazania wspomnianych danych podatkowych. Pojawiają się pytania, jak do żądania Prezesa ma się instytucja tajemnicy skarbowej?
Problematyka ochrony danych (w szczególności danych osobowych) regulowana jest wieloma aktami prawnymi, na czele z Konstytucją RP. Bardzo szczegółowa w tym zakresie regulacja znajduje się w ustawie Ordynacja Podatkowa – w postaci przepisów normujących tajemnicę skarbową. Czym jednak jest tajemnica skarbowa, w szczególności co podlega jej ochronie oraz kto jest zobowiązany do jej przestrzegania?
Zgodnie z art. 293 §1 Ordynacji podatkowej:
Jak wynika z przytoczonego przepisu, tajemnica skarbowa obejmuje przede wszystkim indywidualne dane podatników, płatników lub inkasentów, które zawarte są w deklaracjach, bądź innych składanych przez nich dokumentach. Zgodnie natomiast z art. 3 pkt 5 Ordynacji Podatkowej, „deklaracja” oznacza m. in. zeznania, wykazy, zestawienia, sprawozdania oraz informacje, do których składania wskazane wyżej podmioty są obowiązane, na podstawie przepisów prawa podatkowego. Dla pełnej jasności i zrozumienia sprawy, należy więc zapytać, które przepisy to „przepisy prawa podatkowego”. Z pomocą przychodzi ponownie art. 3 Ordynacji Podatkowej, tym razem punkt 2, zgodnie z którym rozumie się przez to przepisy ustaw podatkowych, postanowienia ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej, a także przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych.
W konsekwencji, Tajemnica skarbowa stanowi szczególny rodzaj chronionej ustawowo tajemnicy, a jej istota polega na wyłączeniu jawności indywidualnych danych zawartych we wszelkich dokumentach będących w posiadaniu organów podatkowych. Odnosząca się do tej instytucji regulacja jest bardzo kompleksowa, co wynika z faktu, że dane podatkowe są dla podatników informacjami o szczególnie newralgicznym charakterze i co do zasady, chronionymi przed upublicznieniem.
Wyrazem tajemnicy jest również pisemne przyrzeczenie, do którego złożenia obowiązane są osoby obowiązane na mocy ustawy do jej przestrzegania:
,,Przyrzekam, że będę przestrzegał tajemnicy skarbowej. Oświadczam, że są mi znane przepisy o odpowiedzialności karnej za ujawnienie tajemnicy skarbowej.”
Co istotne z uwagi na treść wystosowanego przez Prezesa UKE Wezwania, do chronionych tajemnicą skarbową danych, zaliczają się informacje wskazywane w deklaracjach na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy – w tym o wysokości należnego podatku i podstawie jego obliczenia. Przedmiotowe dane, zgodnie z orzecznictwem NSA, podlegają z mocy ustawy ochronie przed nieuprawnionym ujawnieniem – niezależnie od tego, czy organ np. opatrzy je stosowną klauzulą – niewykonanie takiej deklaratoryjnej czynności nie ma na ich ochronę żadnego wpływu.
Pozostaje jednak kwestia, kto do przestrzegania tajemnicy skarbowej został zobowiązany. W Ordynacji Podatkowej również odnajdujemy, przede wszystkim w art. 294 §1 i §4, unormowanie tego problemu:
1) pracownicy izb administracji skarbowej;
1a) funkcjonariusze;
1b) pracownicy Krajowej Informacji Skarbowej;
2) wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszałek województwa oraz pracownicy urzędów ich obsługujących;
3) członkowie samorządowych kolegiów odwoławczych, a także pracownicy biur tych kolegiów;
4) minister właściwy do spraw finansów publicznych oraz pracownicy urzędu obsługującego tego ministra;
4a) Szef Krajowej Administracji Skarbowej;
5) osoby odbywające staż, praktykę zawodową lub studencką w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych lub w innych organach podatkowych;
6) przedstawiciele obcej władzy przebywający w siedzibach organów podatkowych, obecni w toku postępowania podatkowego lub obecni w toku czynności kontrolnych, w związku z wymianą informacji;
7) członkowie Rady;
8) członkowie komisji doradczej i komisji do spraw pozasądowego rozstrzygania sporów oraz osoby, których dotyczy spór, ich przedstawiciele i pełnomocnicy, o których mowa w ustawie z dnia 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych.
Jak łatwo zauważyć, zobowiązanymi do przestrzegania tajemnicy skarbowej są, w bardzo dużym uproszczeniu, organy podatkowe, a z uwagi na treść §4 ww. przepisu, obowiązek ten rozciąga się również na te osoby (podmioty), którym organy podatkowe udostępniają informacje objęte tajemnicą skarbową.
Gdyby więc Prezes UKE wystąpił o udostępnienie informacji o wysokości podatku od nieruchomości, w zakresie w jakim poniesiony podatek dotyczy budowli – elementów telekomunikacyjnej infrastruktury liniowej przez poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych – do organów podatkowych – wszystkie osoby, na czele z Prezesem UKE, które miałyby styczność z udostępnionymi danymi – byłyby zobowiązane do zachowania tajemnicy skarbowej, ergo dane te byłyby chronione przed nieuprawnionym ujawnieniem.
Prezes UKE dąży jednak do otrzymania przedmiotowych danych bezpośrednio od przedsiębiorców, a nie do ich przekazania przez organy podatkowe, co oznacza, że przepisy dotyczące tajemnicy skarbowej nie znajdą w tym przypadku zastosowania. Ma to kategoryczne znaczenie, ponieważ nie sposób odnaleźć podobnej regulacji, odnoszącej się do ochrony danych podatkowych, w przepisach ustaw z zakresu prawa telekomunikacyjnego – w ustawie Prawo Telekomunikacyjne, konkretnie w dziale VII, uregulowana została jedynie problematyka tajemnicy telekomunikacyjnej. Instytucja ta obejmuje m. in. warunki przetwarzania danych uzyskiwanych w związku z wykonywaniem usług telekomunikacyjnych oraz danych o użytkownikach końcowych usług, jednakże w żaden sposób nie odnosi się do przetwarzania danych podatkowych.
Uzasadnione więc wydają się wątpliwości przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy pytają, w jaki sposób, jeżeli przekażą informacje podatkowe, Prezes UKE zamierza chronić te dane przed nieuprawnionym ujawnieniem osobom trzecim i czy Prezesa UKE (oraz jego podwładnych) wiąże tajemnica skarbowa?
Obawy ISP są tym większe, że w treści Wezwania poinformowano, że dane będą gromadzone „w związku z koniecznością przeprowadzenia analizy lokalnych warunków prowadzenia inwestycji związanych z rozwojem sieci telekomunikacyjnych…”. Powstaje pytanie, kto tę analizę przeprowadzi, a także, komu jej wyniki, wraz z zebranymi informacjami, zostaną następnie przekazane oraz czy zostaną one upublicznione? Prezes UKE powyższych kwestii w Wezwaniu nie wyjaśnia.
Oczywiście, podkreślenia wymaga, że tajemnicą skarbową nie są związane podmioty, których dotyczą informacje objęte taką ochroną – przedsiębiorcy telekomunikacyjni mogą ujawniać dane, które wiążą się z ochroną ich prywatności, w szczególności nie ma przeszkód, aby dotyczące ich dane, mimo objęcia tajemnicą skarbową, zostały ujawnione przez samych zainteresowanych. Decyzja w tym zakresie jest pozostawiona do ich dyspozycji. Jeżeli jednak takiej woli nie wyrażają, a obowiązek przekazania danych nie wynika z treści ustaw, mają oni prawo odmowy przekazania przedmiotowych informacji, w oparciu o treść art. 47 i 51 Konstytucji RP. Przepisy te, o czym przypomina się w orzecznictwie, bezpośrednio urzeczywistniają prawo do ochrony prywatności oraz ochrony danych osobowych – nikt, inaczej niż na podstawie ustawy, nie może być obowiązany do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.
Przemysław Topolski i Łukasz Bazański
