Przy okazji ostatniej nowelizacji Megaustawy, która weszła w życie 25 października 2019 roku, w dużej mierze na skutek starań KIKE (wspomaganej przez itB Legal), zmianie uległy także przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (UL) w zakresie zasad udostępniania przez nadleśniczych nieruchomości zarządzanych przez Lasy Państwowe w celu umieszczenia na nich urządzeń i obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej w celach tranzytowych (na podstawie art. 33 Megaustawy) – zmiany dotyczą art. 39b. Regulacja została znacząco rozbudowana i doprecyzowana na korzyść ISP.
Trudności dostępowe do nieruchomości Lasów Państwowych przed nowelizacją
Uzyskanie dostępu do nieruchomości leśnych było utrudnione– wynikało to z wielu czynników, takich jak wysokie opłaty oraz narzucanie warunków umów przez nadleśniczych – często korzystali oni z przygotowanych wcześniej wzorców umownych, których postanowienia nie ulegały zmianie, nawet jeśli przedsiębiorcy telekomunikacyjni próbowali wynegocjować bardziej korzystne warunki dostępu. Okoliczności te znacznie ograniczały możliwość korzystania z nieruchomości Lasów Państwowych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych.
Do tej pory, treść zmienionego na skutek nowelizacji art. 39b UL, była zbyt ogólna – nakładała co prawda na nadleśniczych obowiązek określenia warunków zapewnienia dostępu do nieruchomości Lasów Państwowych – z uwzględnieniem zasad “gospodarki leśnej”, lecz przepis nie spełniał swojego celu. Warunki określane przez nadleśniczych miały być przekazywane organowi nadzoru – Dyrektorowi Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, która miała obowiązek umieszczenia ich na swojej stronie internetowej.
Warunki te, choć były w większości określane przez nadleśniczych i publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, nie stanowiły realnego źródła pomocy dla ISP – nie zawierały one często żadnych informacji o ewentualnych opłatach – ich wysokości czy sposobie ich uiszczania.
Sytuacja ta na skutek nowelizacji ma ulec zmianie.
Obniżenie opłat – określenie stawek maksymalnych
Z uwagi na duże zróżnicowanie opłat za uzyskanie dostępu do nieruchomości leśnych, na wzór regulacji dotyczącej zajęcia pasa drogowego – konkretnie art. 40 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2068 z późn. zm.) – ustalono jednolity sposób obliczania opłaty przez wszystkich nadleśniczych.
Wcześniej stawki za zajęcie jednego metra bieżącego gruntu wahały się od kliku do kilkuset złotych (!), a postanowienia umowy pozwalały nadleśnictwu na ich waloryzację. Często wysokość opłaty była uzależniana od innych czynników, zupełnie niezwiązanych z telekomunikacją – jak np. średniej ceny metra sześciennego drewna w danym roku.
Po zmianach, opłatę za zapewnienie dostępu do nieruchomości Lasów Państwowych ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni nieruchomości zajętej przez rzut poziomy tych obiektów i urządzeń oraz stawki opłaty za zajęcie 1 m2 nieruchomości pobieranej za każdy rok umieszczenia na nieruchomości tych obiektów i urządzeń – w przypadku umieszczenia obiektów i urządzeń na krótszy okres, opłata ta jest proporcjonalnie zmniejszana.
Co więcej określono, że stawka rocznej opłaty za każdy rok umieszczenia na nieruchomości obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej nie może przekroczyć 2,5 zł za zajęcie 1 m2 nieruchomości.
Nowe przepisy pozwalają więc przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu na wstępną ocenę czy uzyskanie dostępu do nieruchomości Lasów Państwowych będzie dla niego opłacalne jeszcze przed wszczęciem negocjacji z nadleśnictwem.
Zapewniono także, że w niektórych sytuacjach dostęp do nieruchomości Lasów Państwowych na podstawie art. 33 Megaustawy, będzie miał charakter nieodpłatny.
Ogólne warunki dostępu do nieruchomości określane przez nadleśniczych bardziej szczegółowe
Jak już zaznaczaliśmy, ogólne warunki dostępu do nieruchomości Lasów Państwowych, określane przez nadleśniczych, nie były pomocne dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych, a obowiązek ten był wykonywany zwykle przez nadleśniczych niestarannie.
Z tych względów nowelizacja doprecyzowała, że ogólne warunki dostępu powinny zawierać: sposób rozliczania z tytułu zapewnienia dostępu do nieruchomości, warunki związane z wybudowaniem, eksploatacją oraz naprawą lub przebudową infrastruktury telekomunikacyjnej – w szczególności warunki wejścia na teren nieruchomości, sposób postępowania w przypadkach wystąpienia awarii oraz procedurę rozstrzygania ewentualnych sporów.
Na nadleśniczych ciąży także obowiązek określenia projektu umowy dostępowej, który powinien zawierać co najmniej: warunki dostępu, postanowienia dotyczące stawki opłaty za dostęp, a także postanowienia dotyczące zmiany lub rozwiązania umowy, w tym okresów wypowiedzenia.
Obowiązkiem nadleśniczego jest także zapewnienie dostępu do nieruchomości na warunkach nie gorszych niż te określone w ogólnych warunkach dostępu. Oznacza to, że nadleśniczy jest w pewien sposób związany określonymi przez siebie warunkami dostępu do nieruchomości – ISP ma gwarancję, że nadleśniczy w toku negocjacji nie będzie mógł nakładać na niego dodatkowych obowiązków, niewynikających z określonych warunków.
Ogólne warunki dostępu do nieruchomości Lasów Państwowych, tak jak w poprzednim stanie prawnym, są przekazywane Dyrektorowi Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w celu opublikowania ich na stronie internetowej – dotyczą one także zapewnienia dostępu do nieruchomości i budynku, o którym mowa w art. 30 Megaustawy.
Czy obniżenie opłat może mieć wpływ na obecnie obowiązujące umowy?
Nowelizacja przewiduje, że nadleśniczy mają obowiązek określenia nowych ogólnych warunków dostępu do nieruchomości Lasów Państwowych, dostosowanych do nowego brzmienia regulacji najpóźniej do dnia 25 stycznia 2020 roku – w tym też terminie warunki te powinny być przekazane Dyrektorowi Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych.
Przepisy przejściowe nie wskazują natomiast co z umowami zawartymi z nadleśnictwami jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji. Wydaje się jednak, że skoro nowe przepisy przewidują limit wysokości opłat rocznych związanych z zapewnieniem dostępu do nieruchomości Lasów Państwowych oraz mają zagwarantować ISP, że zawierane przez nich umowy zawierają postanowienia nie mniej korzystne niż te przewidziane w ogólnych warunkach dostępu określonych przez nadleśniczych, pojawiła się okazja do renegocjacji warunków umów zawartych już z nadleśnictwami, do czego zachęcamy.
Istnieje bowiem szansa, aby spróbować wszcząć rokowania, których efektem może być poprawa warunków dotychczasowej współpracy z nadleśnictwem.
Patrycja Cegiełka
Aplikant Radcowski