Kancelaria Prezydenta RP opublikowała informację, że dnia 28 września br. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o usługach płatniczych, która przewiduje wprowadzenie obowiązku przyjmowania poza płatnością bezgotówkową również płatności w formie gotówkowej.
Zgodnie z treścią uzasadnienia do wspominanej ustawy, do tej pory zdarzały się przypadki, w których na zasadzie swobody umów przedsiębiorcy prowadzili działalność w ten sposób, że nie akceptowali gotówki jako formy zapłaty za świadczoną usługę lub towar.
Z naszego doświadczenia wynika, że większość ISP wyłączyło możliwość płatności gotówką- tym samym nie prowadzą tradycyjnej kasy w ramach biura obsługi klienta (BOK). Znamy jednak przypadki przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy szacują, że mimo pandemii przyjmują płatność w formie gotówkowej od około 30 % swoich klientów. ISP przyznają przy tym, że są to głównie osoby starsze, które nie korzystają z bankowości elektronicznej lub traktują wyjście do biura obsługi klienta jako formę rozrywki (kto bywa w godzinach porannych na poczcie ten wie o czym mówię:).
Zdaniem ustawodawcy, odmowa przyjęcia gotówki jako formy płatności jest przejawem wykluczenia części społeczeństwa (zwłaszcza osób starszych) i wykracza poza swobodę umów. Z tych względów koniecznym było wprowadzenie przepisów, które nakładałyby na przedsiębiorców (w tym przedsiębiorców telekomunikacyjnych) obowiązek przyjęcia gotówki jako formy zapłaty.
Co to oznacza dla branży telko?
Od dnia wejścia w życie nowelizacji- tj. od 5 listopada 2021 r., ISP co do zasady nie będą mogli odmówić konsumentom gotówkowej formy zapłaty za świadczone usługi. Nowelizacja niesie zatem dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych dwojakiego rodzaju konsekwencje: zmianę regulaminu oraz przeorganizowanie pracy BOKów.
Odnośnie do konieczności zmiany wzorców umownych to zgodnie z art. 56 ust. 3 pkt PT dostawca usług powinien obowiązkowo określić w umowie sposób dokonywania płatności. Informacje te mogą zostać przeniesione do regulaminu świadczenia usług. Jeżeli więc w regulaminie znajduje się zapis, że np. wszelkie płatności Abonent powinien uiszczać (wyłącznie) na rachunek bankowy ISP- to taki zapis należy zmienić, ponieważ nie będzie on zgodny z nowelizowaną ustawą o usługach płatniczych. Trzeba mieć też na uwadze, że zmiana wzorców umownych związanych ze zmianą przepisów prawa wiąże się z obowiązkiem poinformowania o tym konsumentów (poprzez opublikowanie stosownej informacji na stronie internetowej ISP).
Zweryfikujcie swoje regulaminy świadczenia usług- w rozdziale “Opłaty” znajdziecie postanowienia dotyczące akceptowanych metod dokonywania płatności.
Ponadto, istotną kwestią jest konieczność przeorganizowania pracy w BOK i stworzenia tradycyjnej kasy. Teoretycznie od 5 listopada Wasz BOK powinien być gotowy na wydanie klientowi reszty:)
Wyjątki
Należy podkreślić, że brak możliwości odmowy przyjęcia zapłaty w formie gotówkowej nie będzie miał charakteru bezwarunkowego, ponieważ ustawa przewiduje pewne wyłączenia. Opisywany nakaz nie będzie miał zastosowania w przypadku:
Odnośnie do działalności prowadzonej w Internecie – należy się zastanowić czy ISP zawierający umowy w formie dokumentowej, ale świadczący usługi stacjonarnie będzie mógł powołać się na zwolnienie.
Sankcje
Chociaż opisywana ustawa nie wprowadza bezpośrednio sankcji za naruszenie wprowadzonego nakazu przyjęcia gotówki jako formy płatności, to nie oznacza to jeszcze, że brak jest jakichkolwiek negatywnych konsekwencji za odmowę przyjęcia gotówki. Wyłączenie możliwości płatności gotówką może być uznane przez UOKiK za zbiorowe naruszenie interesów konsumentów i finalnie wskutek przeprowadzonego postępowania w tym zakresie, UOKiK może nałożyć karę pieniężną w wysokości do 10 procent przychodu. Ponadto, naruszenie wprowadzonego nakazu może prowadzić do składania skarg przez wykluczonych konsumentów, co z kolei przyczyni się interwencji ze strony powiatowych rzeczników praw konsumentów, a także wszczęcia kontroli przez Inspekcję Handlową.
Podsumowanie
O ile pozytywnie należy oceniać zmiany przewidziane w Polskim Ładzie w zakresie wprowadzenia obowiązku umożliwienia zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego (np. karty płatniczej), o tyle narzucenie konieczności przyjmowania zapłaty w formie gotówkowej przez wszystkich przedsiębiorców (niezależnie od branży) powinno się postrzegać negatywnie. Co prawda rozumiemy argument w postaci chęci wyjścia naprzeciw potrzebom osób starszych czy wykluczonych, natomiast wrzucenie do jednego worka wszystkich przedsiębiorców pokazuje naszym zdaniem brak należytej analizy potrzeb rynkowych.
Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca w nowelizowanej ustawie o usługach płatniczych nie wziął pod uwagę np. branży telko, w której wraz z wybuchem pandemii koronawirusa dąży się do stopniowego ograniczania potrzeby bezpośredniego kontaktu pomiędzy ISP a konsumentem poprzez np. wprowadzanie możliwości zawierania umów w formie dokumentowej i dokonywanie opłat w formie bezgotówkowej. Bez wątpienia można również zauważyć sprzeczność w polityce ustawodawcy, ponieważ z jednej strony dąży on do upowszechnienia bezgotówkowej formy zapłaty (i eliminacji tzw. szarej strefy wskutek ograniczenia zapłaty gotówką), a z drugiej strony narzuca konieczność przyjmowania gotówki.
fot. Muzeum imienia Kazimierza Pułaskiego w Warce
