Część projektów realizowanych w ramach działania 8.4 PO IG Zapewnienie dostępu do Internetu na etapie „ostatniej mili” jest już zakończona lub wchodzi w ostatnią fazę realizacji i pozyskiwania klientów.

Przy większości projektów władze gmin były i są przychylne takim inwestycjom doceniając, że dzięki nim mieszkańcy oraz lokalni przedsiębiorcy będą mogli korzystać z nowoczesnych technologii. Niestety zdarza mi się słyszeć o próbach podreperowania gminnych budżetów przy tego typu inwestycjach.

Przede wszystkim, gminy ochoczo korzystają z możliwości ustalania wysokości i pobierania opłat za zajęcie pasa drogowego, jednak ostatnio usłyszałam o nowym (wątpliwym) pomyśle. Jest nim próba pobierania opłat adiacenckich od mieszkańców gmin, z tytułu wzrostu wartości ich nieruchomości, w wyniku budowy urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej przy wykorzystaniu środków z dofinansowania UE.

Opłata adiacencka – a co to takiego?

Jest to opłata, którą właściciele nieruchomości uiszczają z powodu wzrostu wartości ich nieruchomości spowodowanej budową urządzeń infrastruktury technicznej. Celem stworzenia możliwości pobierania tej opłaty jest to, by właściciele nieruchomości korzystający z nowej infrastruktury partycypowali w kosztach jej budowy. Przykładowo, takie opłaty pobierane są w przypadku wybudowania przez gminę nowej drogi lub kanalizacji wod- kan od właścicieli tych nieruchomości, którzy mają możliwość korzystania z nowych urządzeń.

Opłata ta może być pobierana w przypadku, gdy urządzenia infrastruktury technicznej zostały wybudowane z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego (m. in. gminy), lub ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. W świetle przepisów, bez znaczenia pozostaje kto jest inwestorem oraz jak duży ma być ten udział (właściwie wystarczy, że udział ten będzie symboliczny).

Postanowienie dotyczące korzystania ze środków pochodzących z UE zostało dodane stosunkowo niedawno i miało zachęcić gminy do większych starań o pozyskanie funduszy z Unii Europejskiej. Zostało jednak sformułowane na tyle niefortunnie, że poborem opłaty objęte zostały także te inwestycje, przy których gmina nie ma żadnego udziału, zarówno finansowego jak i organizacyjnego. Tym samym teoretycznie (!) możliwe jest pobieranie przez gminy opłat od właścicieli nieruchomości z tytułu wzrostu wartości ich nieruchomości z powodu wybudowania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej przez “prywatnego” przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, korzystającego z programu 8.4.

Nałożenie opłaty adiacenckiej

Jednak droga gminy do podreperowania swojego budżetu kosztem mieszkańców nie jest taka prosta. Po pierwsze, najpierw rada gminy musi podjąć stosowną uchwałę, w której ustali procentową wysokość stawki opłaty. Po drugie, opłata jest nakładana w trybie postępowania administracyjnego, co oznacza, że dla każdej nieruchomości gmina musi prowadzić postępowanie administracyjne.

Postępowanie administracyjne służy przede wszystkim ustaleniu, czy nastąpił wzrost wartości nieruchomości. W tym celu, indywidualnie dla każdej nieruchomości musi zostać sporządzony operat szacunkowy przez rzeczoznawcę majątkowego.

Opłata adiacencka – gra niewarta świeczki?

Paradoksem całej sprawy jest kwestia wzrostu wartości nieruchomości. Z jednej strony, właściciele nieruchomości domagają się od przedsiębiorców telekomunikacyjnych opłat za zmniejszenie wartości ich nieruchomości z tytułu umieszczenia w nich urządzeń przesyłowych (wynagrodzenie z tytułu ograniczeń związanych z istnieniem sieci telekomunikacyjnej na terenie nieruchomości). Z kolei gminy uzasadniają, że nowoczesna infrastruktura światłowodowa (budowana ze środków UE) jest wartością dodaną i zwiększa atrakcyjność i wartość nieruchomości.

Konia z rzędem temu, kto przesądzi jak jest naprawdę.

Jedno jest pewne – punkt widzenia zależy od miejsca siedzenia:)

Nawet jeżeli założymy istnienie wzrostu wartości nieruchomości – by ustalić opłatę adiacencką, gmina musi ponieść koszty rzeczoznawcy (zakładam optymistycznie, że koszt sporządzenia wyceny to kilkaset złotych). Jeśli potencjalne wpływy z opłaty nie pokrywałyby kosztów postępowania administracyjnego lub byłyby do niej zbliżone, to wówczas żądanie opłat staje się niecelowe. Jednym słowem- TO SIĘ NIE OPŁACA!!!

Próby pobierania takiej opłaty od właścicieli nieruchomości to jasny (niestety negatywny) komunikat władz gminy dla wszystkich przedsiębiorców zamierzających realizować inwestycje z wykorzystaniem środków z UE na jej terenie. Trudno oczekiwać, by znaleźli się kolejni przedsiębiorcy gotowi inwestować w infrastrukturę na terenie gminy, w której właściciele nieruchomości obciążani są opłatami z tytułu wzrostu wartości ich nieruchomości. W takiej sytuacji można się spodziewać, że mieszkańcy gminy nie wyrażą zgody na budowę infrastruktury na ich nieruchomościach, jeśli miałoby się wiązać to z dodatkowymi kosztami.

Inaczej mówiąc – zakusy lokalnych włodarzy nie budują dobrego klimatu wśród mieszkańców (co jest szczególnie istotne dla inwestycji o charakterze liniowym, np. w kontekście pozyskiwania zgód na korzystanie z nieruchomości).

Na szczęście gmina MOŻE, a nie MUSI ustalić opłatę adiacencką. Wójt może ocenić czy wszczynanie postępowań administracyjnych jest opłacalne.

Pozostaje mi jedynie wyrazić nadzieję, że opisane działania gmin są jednostkowe i po ich dosyć prawdopodobnym fiasku, nie będą powielane na masową skalę.