1 marca wszedł w życie kolejny pakiet zmian w ustawach z zakresu prawa gospodarczego i podatkowego, który z założenia ma uprościć i ułatwić przedsiębiorcom prowadzenie działalności gospodarczej w naszym kraju. Zmiany, jakie zaszły w przepisach z gałęzi prawa handlowego zakładają głównie wyjaśnienie i doprecyzowanie pewnych wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiły się na gruncie niejasnej treści przepisów i istniejących z tego powodu rozbieżności w orzecznictwie sądowym.

Poniżej omawiamy najciekawsze zmiany z zakresu prawa handlowego, które od 1 marca funkcjonują w obrocie.

Fałszywy członek organu, jak fałszywy pełnomocnik

Zacznijmy jednak od zmiany, która wprowadzona została w przepisach Kodeksu cywilnego. Za tzw. fałszywego członka organu uznaje się osobę, która działa w imieniu spółki pomimo, że np. jej mandat wygasł. Dotychczas niejasnym było, czy czynności prawne dokonywane przez taką osobę należy traktować na drodze analogii do czynności fałszywego pełnomocnika, jako możliwe do potwierdzenia i wstępnie nie powodujące nieważności danej czynności, czy też działanie fałszywego „piastuna” organu należy oceniać, jako powodujące bezwzględną nieważność dokonanych czynności?

Ostatecznie znowelizowane przepisy KC stanęły po stronie bezskuteczności zawieszonej takiej czynności. Oznacza to, że jeżeli osoba prawna uzna, że zawarcie danej umowy, choć dotkniętej wadą, w dalszym ciągu leży w jej interesie, to możliwym jest potwierdzenie przez osobę prawną zawarcia tej umów. Brak potwierdzenia będzie z kolei skutkował nieważnością umowy i powstaniem po stronie niedoszłego kontrahenta roszczenia o zwrot tego, co rzekomy organ otrzymał od niedoszłego kontrahenta w wykonaniu umowy (np. uiszczonej zaliczki) oraz do naprawienia szkody, którą niedoszły kontrahent poniósł przez to, że zawarł umowę nie wiedząc o braku umocowania do jej zawarcia.

Rezygnacja jedynego członka zarządu na ręce zgromadzenie wspólników

Dotychczasowe wątpliwości dotyczyły sytuacji w jakiej znalazł się chcący złożyć rezygnację z pełnionej funkcji jedyny członek zarządu, czy to będący od początku jedynym członkiem zarządu, czy też osamotniony wskutek wygaśnięcia mandatu pozostałych członków tego organu. Sytuacja dotyczy odpowiednio także jednoczesnej rezygnacji przez wszystkich dotychczasowych członków zarządu.

Treść art. 202 § 6 KSH stanowi od 1 marca, że w powyższej sytuacji rezygnację należy złożyć wspólnikom spółki. W tej sytuacji członek zarządu jest ustawowo umocowany do zwołania zgromadzenia wspólników. Wraz wysłaniem zaproszenia na zwołane zgromadzenie dołącza się jednocześnie oświadczenie członka (członków) zarządu o rezygnacji. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników. Oznacza to, że bez względu na to czy ostatecznie zgromadzenie doszło do skutku, złożona rezygnacja będzie skuteczna.

Zmiana umowy spółki z o.o. w organizacji tylko na podstawie umowy wspólników

Zmiana umowy spółki w organizacji, tj. spółki, która działa w okresie po zawarciu umowy, a przed jej wpisem do rejestru, jest możliwa jedynie w drodze zawarcia umowy przez wspólników. Wymagana jest zatem jednomyślność wszystkich wspólników. Tym samym usunięte zostały wątpliwości czy przypadkiem do spółki w organizacji nie powinno stosować się przepisów dotyczących podejmowania uchwał w spółce docelowej? W przypadku zamiany umowy spółki z o.o. KSH wymaga kwalifikowanej większości dwóch trzecich głosów, a w przypadku istotnej zmiany przedmiotu działalności – większości trzech czwartych. Ostatecznie nowelizacja art. 161 KSH przesądziła, że zmiana umowy sp. z o.o. w organizacji wymaga zawarcia umowy przez wspólników.

Uchwały zwyczajnego zgromadzenia wspólników podejmowane również w trybie obiegowym

Możliwość głosowania nad uchwałami w formie pisemnej, bardziej znane pod nazwą głosowania w trybie obiegowym, przewidywała do tej pory już niejedna umowa spółki z o.o. W trybie tym nie było do tej pory możliwym jednak podejmowanie uchwał w sprawach, które powinny znaleźć się w porządku obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników, tj. uchwał w przedmiocie rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania zarządu oraz sprawozdania finansowego, podziału zysku albo pokrycia straty, udzielenia absolutorium.

Omawiana nowelizacja KSH znosi ten wyłom i w zasadzie już w ramach tegorocznych zwyczajnych zgromadzeń wspólników będzie można głosować w trybie obiegowym nad wspomnianymi wyżej uchwałami. Zaznaczyć jednak należy, że skorzystanie z trybu obiegowego wymaga zgody wszystkich wspólników i to bez względu na wysokość udziałów w kapitale zakładowym. Stanowić to ma formę zabezpieczenia interesów wszystkich udziałowców, gdyż niektórzy z nich mogą uznać, że pewne sprawy wymagają jednak dyskusji w gronie udziałowców na zgromadzeniu.

Strata w spółce uzasadnia zwrot wypłaconej wspólnikowi zaliczki na poczet dywidendy

Wypłata zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy w sp. z o.o. jest możliwa przede wszystkim, gdy sprawozdanie finansowe spółki za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk. Zgodnie ze zmianami w KSH, w przypadku gdy w danym roku obrotowym zaliczka została wypłacona, a spółka odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, wspólnicy którzy otrzymali zaliczki będą mogli być zobowiązanymi do zwrotu zaliczki. Wspólnicy zwracać będą zaliczki w całości w przypadku odnotowania straty albo w części odpowiadającej wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy w przypadku osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek.

Kto jest władny do odwołania zgromadzenia wspólników?

KSH nie zawierał do tej pory wprost uregulowań dotyczących dopuszczalności oraz sposobu odwołania zgromadzenia wspólników. Zgodnie mechanizmem z przyjętym w znowelizowanym KSH, odwołanie zgromadzenia może zostać dokonane tylko przez ten podmiot, który je zwołał. Nie dotyczy to sytuacji, w której zgromadzenie jest zwoływane przez zarząd, ale na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, wtedy wyłączne prawo odwołania przysługuje tym wspólnikom mniejszościowym.

I na tym znowelizowany przepis art. 235 KSH się kończy, co może powodować w przyszłości nielana problemy interpretacyjne. Nowelizacja KSH w omawianym przypadku opiera się na jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego, w którym poza wskazaniem podmiotu właściwego do odwołania zgromadzenia wskazuje się również tryb odwołania. Wydaje się, że właściwym będzie opieranie się na koncepcji podzielanej w tym orzeczeniu przez Sąd Najwyższy. SN wskazuje, że podmiot który zwołał zgromadzenie musi dokonać tego w takim samym trybie w jakim wcześniej zwołał zgromadzenie. W przypadku gdy zastosowanie do odwołania takiego samego sposobu, w jaki ogłoszono zwołanie zgromadzenia, jest niemożliwe, wówczas należy dopuścić także ewentualność jego odwołania za pomocą tych środków, które zapewnią uzyskanie przez wspólników tej informacji.

Do księgi protokołów ze zgromadzenia wspólników tylko kopia pełnomocnictwa

Od 1 marca 2019 r. pełnomocnicy wspólników i akcjonariuszy uczestniczący w obradach zgromadzenia wspólników i walnego zgromadzenia akcjonariuszy, nie będą zobowiązani do dołączania oryginałów swoich pełnomocnictw do księgi protokołów sporządzanych z obrad tych organów. Jeżeli pełnomocnictwo udzielone zostało w jednym egzemplarzu, na zgromadzeniach będzie można wielokrotnie posługiwać się tym oryginałem, a do księgi protokołów każdorazowo będzie dołączona jedynie kopia tego dokumentu. Przypomnieć jednak w tym miejscu należy, że brak pisemnego pełnomocnictwa stanowi w dalszym ciągu podstawę niedopuszczenia pełnomocnika do udziału
w zgromadzeniu. Pisemnym pełnomocnictwem nie jest z kolei kserokopia oryginału pełnomocnictwa.

Autorem wpisu jest Jarosław Straś. Specjalista z zakresu prawa handlowego i problematyki dotyczącej ochrony danych osobowych, a także obowiązków przedsiębiorców telekomunikacyjnych na rzecz obronności i bezpieczeństwa oraz realizacji przez nich projektów dotowanych ze środków UE. W Kancelarii zajmuje się głównie obsługą prawną przedsiębiorców, w tym tworzeniem i restrukturyzacją firm. Prowadzi szkolenia i audyty dotyczące stosowania przepisów RODO oraz zarządzania systemem ochrony danych osobowych. Uczestnik konsultacji społecznych projektu przepisów wdrażających ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO). Posiada certyfikat kompetencji Inspektora Ochrony Danych (luty 2018).